Jak wygląda dieta refluksowa – co jeść przy refluksie, zasady żywienia

Refluks żołądkowo-przełykowy to schorzenie, które jest jednym z najczęściej diagnozowanych przez lekarzy rodzinnych. Choć do dokładnego rozpoznania potrzebne są badania, w tym gastroskopia, wiele objawów sugeruje pacjentom, że mają do czynienia z tą chorobą. Refluks żołądkowo-przełykowy może mieć postać nienadżerkową lub nadżerkową. Ta pierwsza niestety przeradza się w postać nadżerkową, jeśli schorzenie pozostaje nieleczone. Walka z chorobą bazuje na farmakoterapii, ale nie bez znaczenia pozostaje dieta, która wspomaga powracanie do zdrowia. Bez zmiany stylu życia oraz nawyków żywieniowych, choroba postępuje mimo leczenia farmakologicznego, i wzrasta znacząco ryzyko poważnych powikłań, w tym raka przełyku.

Zasady żywienia przy refluksie

Refluks żołądkowo-przełykowy polega na zarzucaniu kwaśnej treści pokarmowej z żołądka do przełyku. Objawia się zgagą, pieczeniem w przełyku oraz bólem odczuwanym za mostkiem. Z tego względu konieczna jest zmiana nawyków żywieniowych, ale i stylu żywienia.

Styl żywienia to przede wszystkim regularność, obfitość i sposób spożywania posiłków. Zaleca się jedzenie w regularnych odstępach czasu, co 3-4 godziny, ale w mniejszych porcjach. Nie można najadać się do syta, lecz należy odchodzić od stołu z uczuciem niedosytu. Informacja docierająca do mózgu o tym, że człowiek jest już najedzony, potrzebuje około 20 minut. Z tego względu liczy się także powolne spożywanie wszystkich posiłków.

Jedzenie musi się odbywać w wygodnej pozycji, przy stole, bez pośpiechu i zbędnego stresu. Zbyt szybkie tempo spożywania posiłków wpływa na połykanie sporych ilości powietrza, które powodują rozciąganie ścian żołądka oraz wzrost ciśnienia w jamie brzusznej, a to z kolei prowadzi do nasilenia wspomnianych objawów. Podobnie rzecz się ma z jedzeniem w stresie – oprócz połykania powietrza. Stres i napięcie towarzyszące spożywanym posiłkom, sprzyjają zaburzeniu funkcjonowania organizmu i przebiegu procesów metabolicznych. Układ pokarmowy wbrew pozorom bardzo szybko odczuwa taki stan, a to odbija się na pogłębianiu objawów refluksu żołądkowo-przełykowego. Dowiedz się, jak leczyć i zapobiegać refluksowi.

Zmiana nawyków żywieniowych obejmuje wykluczenie pewnych grup pokarmów i konkretnych produktów, które sprzyjają wywoływaniu objawów i ich nasilaniu. Wymienia się ponadto pokarmy, które są w stanie złagodzić uciążliwe objawy, między innymi dzięki alkalizowaniu kwaśnego środowiska.

Nie oznacza to, że z grup zakazanych pokarmów nie można sięgnąć po żaden produkt. Sporadyczne ich spożywanie nie musi wpływać negatywnie na pracę układu pokarmowego, tym bardziej że doraźne stosowanie produktów apetycznych, wpływa na niwelowanie objawów. Na rynku dostępne są rozmaite medykamenty, które mają wspomóc funkcjonowanie w chorobie oraz niwelowanie uporczywych objawów. Są to między innymi produkty posiadające w swoim składzie sole magnezowe i wapniowe, wykazujące działanie zobojętniające na kwasy żołądkowe.

Produkty, które należy ograniczyć w refluksie żołądkowo-przełykowym

Ważne jest, by spożywać posiłki w małych porcjach. Powinny być one lekkostrawne, najlepiej gotowane na parze, pieczone czy duszone. Pozbawione dużych ilości tłuszczu. Ograniczenia wymagają produkty spożywcze, które wpływają na zakwaszenie środowiska w żołądku. Poza tym ostatni posiłek powinien być zjadany nie później niż 3-4 godziny przed snem, z uwzględnieniem jego lekkostrawności. Jest to ważne z tego względu, że podczas spoczynku nocnego zostają spowolnione mechanizmy trawienia.

Warzywa i owoce generalnie są ważne w diecie każdego człowieka, ze względu na zawartość witamin i minerałów. W refluksie żołądkowo-przełykowym nie należy jednak spożywać cytrusów, także w formie soków, ponieważ wpływają one na pobudzanie receptorów czuciowych w przełyku. W podobny sposób oddziałują pomidory i soki pomidorowe. Z warzyw ogranicza się głównie szparagi, karczochy oraz warzywa cebulowe, które doprowadzają do spontanicznych relaksacji dolnego zwieracza przełyku. Reszta owoców może być spożywana, w szczególności banany, które wykazują działanie delikatnie neutralizujące (z umiarem jednak, ponieważ są wysoko kaloryczne).

Produkty zbożowe, które towarzyszą nam praktycznie każdego dnia – główne pieczywo, wymagają przede wszystkim obserwowania indywidualnych reakcji. W schorzeniu tym nie zaleca się przyjmowania zbyt dużych ilości błonnika, które są z kolei charakterystyczne właśnie dla produktów zbożowych. Najczęściej z diety wyklucza się kaszę gryczaną. Z pieczywa poleca się razowe oraz graham, lub jasne, jeśli ciemne wpływa na zwiększone odczuwanie objawów.

Wielu pacjentów nie wyobraża sobie codziennego jadłospisu bez mięsa. Ponadto mięso jest ważnym składnikiem w diecie, ze względu na zawartość budulca, jakim jest białko, ale i inne ważne elementy żywienia. Z mięsa, wędlin i ryb należy wykluczyć spożycie tłustych: wieprzowiny, kaczki, gęsi, baraniny. Niewskazane są podroby i pasztety, konserwy mięsne oraz mięsa i ryby smażone na tłuszczu. Poleca się natomiast chude mięso drobiowe, ale bez tłustej skórki. Ryby słodkowodne, wędliny również chude. Liczy się sposób ich preparowania, z naciskiem na gotowanie, pieczenie lub smażenie bez dodatków tłuszczu.

Nabiał może być spożywany, jednak z uwzględnieniem produktów chudych, a w przypadku twarogów czy śmietan, z zawartością tłuszczu nie wyższą niż 18%. Mleko jest znane jako produkt skutecznie neutralizujący objawy zgagi.

Słodycze nie są całkowicie zakazane w diecie refluksowej, jednak należy zrezygnować z czekolady, która wpływa na obniżenie ciśnienia w dolnym zwieraczu przełyku. Nie zaleca się także spożywania tłustych, kremowych ciast i ciastek. Jest to podyktowane także wysoką kalorycznością, która ma wpływ na występowanie nadwagi i otyłości, a nieprawidłowa masa ciała znacząco podnosi ryzyko wystąpienia schorzenia, jak i jego znaczny postęp.

Zakazane są ostre przyprawy, które powodują pobudzanie receptorów czuciowych w przełyku. Korzystnie zaś oddziałują przyprawy, takie jak koperek, bazylia, oregano, majeranek, cynamon, ziele angielskie, liść laurowy czy słodka papryka.

W diecie refluksowej należy zrezygnować z alkoholu, który podrażnia błony śluzowe w układzie pokarmowym, ponadto dostarcza „pustych” kalorii. Nie poleca się w szczególności czerwonych i białych win oraz słodkich drinków. Niewskazana jest także kawa oraz mocna herbata. Z herbatek ziołowych, korzystnie oddziałujących na układ pokarmowy pacjentów z tym schorzeniem, nie należy stosować jedynie mięty, która również podrażnia. Z wód mineralnych dobrze sprawdzają się te niegazowane, ale wysoko zmineralizowane, ze względu na obecność soli magnezowych i wapniowych, które delikatnie alkalizują kwasy żołądkowe.

Nie tylko codzienny jadłospis

Stosowanie diety refluksowej wymaga ograniczenia sporej liczby z dostępnych produktów. Do takiego jadłospisu można się jednak przyzwyczaić, sporadycznie korzystając z artykułów spożywczych należących do listy niewskazanych. Ponadto rynek spożywczy oferuje coraz więcej produktów, które sprawdzają się jako zamienniki i oferują doskonałe walory smakowe.

Poza wskazaną dietą warto pamiętać o jeszcze kilku wskazówkach:

• bezpośrednio po posiłku nie należy przyjmować pozycji leżącej,
• po jedzeniu nie powinno się podejmować żadnej aktywności fizycznej,
• w czasie snu warto przyjmować pozycję, w które górna część ciała jest lekko uniesiona,
• należy podejmować aktywność fizyczną, ale umiarkowaną,
• wskazane jest utrzymanie prawidłowej masy ciała, ponieważ nadwaga i otyłość pogłębiają chorobę,
• należy wyeliminować używki, w tym palenie papierosów,
• niewskazane jest także spożywanie produktów gotowych, przetworzonych, które obfitują w sztuczne substancje, cukry i tłuszcze.

Zmiana nawyków żywieniowych na powyższe, jak i stylu życia, sprzyja znacznej poprawie stanu zdrowia, eliminowaniu uciążliwych objawów oraz zmniejsza ryzyko występowania poważnych konsekwencji zdrowotnych.

Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!

Źródła:

1. Rola diety i stylu życia w leczeniu choroby refluksowej
2. przełyku; Family Medicine & Primary Care Review 2012, 14, 4: 586–591
3. https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/70596,dieta-w-chorobie-refluksowej
4. https://apteline.pl/artykuly/refluks-dieta-ziola-zalecenia-jaka-dieta-przy-refluksie/
5. https://www.aptekagemini.pl/poradnik/zdrowie/dieta-w-chorobie-refluksowej/
6. https://www.su.krakow.pl/system/files/14974/caa0bde7e2.pdf?1446457536
7. http://www.ukladaniediety.pl/kacik-wiedzy/dieta/dieta-w-poszczegolnych-jednostkach-chorobowych/refluks-zoladkowo-przelykowy